Gmach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu przy pl. Sobieskiego 2 w końcu został wpisany do rejestru zabytków

Jak informuje Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach, w dniu 6 grudnia 2022 r. do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/1097/22 został wpisany budynek Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu przy pl. Jana III Sobieskiego 2.

Nowy zabytek w Bytomiu

Gmach główny Muzeum Górnośląskiego został wzniesiony w latach 1929–1930 (czyli wtedy, gdy Bytom znajdował się w Republice Niemieckiej) w stylu funkcjonalizmu jako część zespołu zabudowy placu Moltkego (obecnie plac Sobieskiego).

Oszczędna bryła budynku, składająca się z dwóch skrzydeł połączonych przewiązką, jest wyrazem umiejętnego operowania prostymi formami architektonicznymi i kontrastami materiałów.

Jak czytamy w opisie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków: "Na uwagę zasługuje fasada gmachu wystawowego – żelbetowa kratownica, oparta na siatce rastra, z wycofanymi dwiema dolnymi kondygnacjami, co pozwoliło na stworzenie podcieni i wykorzystanie szkieletu w charakterze monumentalnego portyku filarowego".

Żelbetowa konstrukcja kontrastuje z gładkim pasem ceglanej ściany i kubicznymi, przenikającymi się bryłami, z których składa się budynek. Architekt zróżnicował płaszczyzny elewacji minimalnymi środkami, takimi jak poziomo biegnące pasy okien, podkreślone przez delikatne gzymsy, czy wyartykułowanie kondygnacji przyziemia skrzydła administracyjnego za pomocą ceglanych „szczypanek”. Równie prostym zabiegiem jest zróżnicowanie elewacji przewiązki poprzez pionowe układanie cegieł klinkierowych.

Muzeum jest częścią przemyślanej koncepcji zabudowy placu

Wnętrze budynku wystawowego jest funkcjonalnie zaprojektowane. Hol wejściowy buna planie elipsy, otoczony jest dwoma biegami przyściennych schodów. Przestrzeń dzielą żelbetowe kolumny, o kielichowatym zakończeniu, płynnie przechodzącym w strop.

Gmach muzeum jest częścią przemyślanej koncepcji zabudowy placu, która niestety nie została zrealizowana w całości. Wraz z przyległymi budynkami tworzy spójne i przestronne wnętrze urbanistyczne, skomunikowane z ulicą Korfantego za pomocą przejazdu pod przewiązką.

Budynek Muzeum jest wybitną realizacją form charakterystycznych dla niemieckiego budownictwa funkcjonalistycznego lat 30. XX w. Za pomocą prostych środków – kontrastu materiałów, kubicznych brył i geometrycznej artykulacji elewacji – osiągnięto monumentalny i ekspresyjny wyraz gmachu, który jednocześnie stał się częścią umiejętnie zaprojektowanego zespołu zabudowy i stanowi ważny element tkanki miejskiej.

Pomimo nowoczesnej formy, wpisuje się w historyczną zabudowę, dzięki zastosowaniu tradycyjnego materiału, klasycznej formy portyku i zrównoważonego ukształtowania bryły, tworzącej elewację od strony trzech ulic.

Obiekt został zaprojektowany jako siedziba Górnośląskiego Muzeum Krajowego (niem. Oberschlesisches Landesmuseum) i był ideologiczną odpowiedzią na powstający po drugiej stronie granicy gmach Muzeum Śląskiego. Szczególne wartości artystyczne budynku, wynikające z błyskotliwie ukształtowanej bryły i przemyślanego umiejscowienia jej w przestrzeni miasta pozwalają zaliczyć budynek do znaczących dzieł architektury okresu międzywojennego w skali regionu, o dużym znaczeniu dla jego dziedzictwa kulturowego i historycznego.