Bytom. Cały budynek modernistycznej bramowej nastawni kolejowej „Bt" w końcu wpisany prawomocnie do rejestru zabytków

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach informuje, że w dniu 30 września 2022 r. po ponownym rozpatrzeniu sprawy, do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/850/2022 został wpisany budynek modernistycznej bramowej nastawni kolejowej „Bt", znajdującej się na stacji kolejowej w Bytomiu wraz z suwakowymi urządzeniami sterowania ruchem kolejowym, znajdującymi się w budynku tej nastawni, stanowiącymi jej wyposażenie.

Nastawnię już raz wpisano do rejestru zabytków, w lipcu 2021 roku, ale odwołania na tę decyzję złożyli: PKP PLK oraz bytomscy społecznicy. Ci drudzy chcieli, by zabytkiem został też budynek przynależący do nastawni. PKP modernizuje właśnie linię kolejową biegnącą przez Bytom i wnioskowało, by nastawnia nie została uznana za zabytek.

Tym razem, 30 września 2022 r., do rejestru zabytków wpisano nie tylko stalową część zaprojektowanej i wzniesionej w 1935 roku w modernistycznym stylu „streamline” nastawni bramowej wraz z wyposażeniem, ale cały jej budynek.

Unikat wśród nastawni w Polsce

Budynki tego typu właściwie istnieją tylko na terenach znajdujących się niegdyś w granicach Niemiec. Obiekty nastawcze zawieszone bezpośrednio nad torami przez wiele lat były charakterystycznym elementem krajobrazu górnośląskich kolei, ale w ostatnich dekadach znikają jedna po drugiej i dziś na terenie Polski pozostało już ich zaledwie kilka.

Nastawnia Bt znajdująca się na stacji Bytom jest unikatem nawet wśród tych nastawni bramowych, które przetrwały do dzisiejszych czasów. Wyróżnia ją przede wszystkim architektura utrzymana w stylistyce Streamline, charakteryzującej się obłymi, aerodynamicznymi kształtami i stalową konstrukcją. Projektanci tworzący w tym duchu inspirowali się osiągnięciami ówczesnego przemysłu stoczniowego, lotniczego i kolejowego, stąd pierwotna forma bytomskiej nastawni może niektórym kojarzyć się z dawnymi okrętami, czy też pociągami.

Nastawnia Bt powstała na rok przed uruchomieniem słynnego pociągu łączącego Bytom z Berlinem. W 1936 r. na trasę wyjechał tzw. "Latający Ślązak", będący wówczas najszybszym składem spalinowym na świecie. Podróż do stolicy Niemiec trwała jedynie 4 godziny i 25 minut.