Bytom ma bardzo długą historię. W tym roku mijają 763 lata od nadania mu praw miejskich. Znacząca część jego dziejów wciąż nie została wystarczająco przebadana i nasza wiedza o tym, co działo się tu przed wiekami wciąż jest stosunkowo skromna.
Sporo odpowiedzi na pytania o przeszłość Bytomia kryje się pod naszymi stopami, pod powierzchnią ziemi. Prace archeologiczne są tu jednak prowadzone bardzo rzadko. Okazją do tego są prace ziemne prowadzone w ramach różnych inwestycji.
Podczas budowy centrum handlowego Agora w 2009 roku archeolodzy odkryli m.in. średniowieczne studnie. Przed dwoma laty, gdy Tramwaje Śląskie remontowały torowisko na ul. Katowickiej robotnicy natknęli się na drewniany kanał. Z kolei jesienią 2015 r. w trakcie prac przy podłączeniu Zespołu Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących przy ul. Webera do sieci ciepłowniczej w ziemi znaleziono m.in. fragmenty ceramiki oraz żelazną kulę armatnią.
Teraz budowa ciepłociągu ponownie przyczyniła się do dokonania odkrycia archeologicznego w Bytomiu. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej prowadzi właśnie prace na placu Grunwaldzkim przy podłączeniu kolejnych budynków do miejskiej sieci. We wtorek za stojącym tam blokiem dokopano się do fundamentów dawnej synagogi wybudowanej w latach 1867 - 1869.
Archeolodzy z Muzeum Górnośląskiego nadzorujący prace zidentyfikowali odsłonięty mur jako fragment północnej ściany synagogi. Wykonano ją z kamiennych ciosów, które prawdopodobnie pochodziły z rozbiórki starszych budynków w Bytomiu. Jeden z kamieni trafi do zbiorów muzeum, natomiast reszta po udokumentowaniu zostanie na powrót zasypana.
Bytomska synagoga została zaprojektowana przez berlińskiego architekta Freudinga w stylu mauretańskim. Od frontu posiadała dwie wieże pomiędzy którymi umieszczono tablice mojżeszowe. W 1889 przeprowadzono rozbudowę bożnicy, natomiast w latach 1897 - 1901 zostało przebudowane jej wnętrze. Budynek przetrwał zaledwie niecałe 69 lat, bowiem nocą z 9 na 10 listopada 1938 r. hitlerowcy spalili synagogę i sprowadzili na plac grunwaldzki wszystkich Żydów z okolicy, by patrzyli na to przykre zdarzenie. Następnie nakazano rozbiórkę ruin do samej ziemi. Odkryte fundamenty są ostatnimi pozostałościami po synagodze.
fot. Muzeum Górnośląskie
