Lata '80 to niezwykle interesujący okres w historii polskiej sztuki. Wydarzenia politycznie tego czasu silnie przekładały się na sytuację środowisk artystycznych polskich twórców. Wraz z bojkotem instytucji i wydarzeń państwowych, narodził się ruch kultury niezależnej, w który zaangażowało się ponad półtora tysiąca twórców – malarzy, rzeźbiarzy, grafików i performerów.
Wystawy z lat '80 miały przed sobą trzy misje: protest, refleksję nad problemem człowieczeństwa i odpowiedź na pytanie, co nowego dzieje się w sztuce polskiej. Artyści widząc rozgrywający się dramat człowieka i jego sprzeciw wobec zabranej mu wolności chcieli walczyć o ludzką godność. W swojej twórczości odnosili się do wprowadzenia stanu wojennego i sterowanej przez władzę polityki kulturalnej. W polskich miastach organizowano akcje będące odpowiedzią na wszechobecną cenzurę. Pod szyldem punktów usługowych działały niezależne galerie, wystawy organizowano w prywatnych mieszkania, pracowniach i kościołach.
Eksponaty, które składają się na ekspozycję „Poza oficjalnym obiegiem. Niezależna sztuka polska lat 80.” udowadniają, że działalność drugiego obiegu to przede wszystkim ukazanie sensu sztuki, jako jej związku z człowiekiem. Zwiedzający zobaczą plakaty, katalogi, fotografie, ulotki oraz dokumentację filmową obrazującą wydarzenia, do których dochodziło w tym czasie na terenie kraju. Na ekspozycję złożą się także prace plastyczne z tego okresu – zarówno z kolekcji Muzeum Górnośląskiego, innych instytucji kultury, jak i kolekcji prywatnych. Będzie można podziwiać dzieła m.in. Aldony Mickiewicz, Tadeusza Boruty, Zbyluta Grzywacza, Anny Mizerackiej czy Jacka Waltosia.
Uczestnicy wystawy będą mogli także zobaczyć premierową projekcję filmu „Więzienie w Pińczowie”. Będzie to 6-minutowa forma dokumentalna, zawierająca animacje i archiwalia związane z historią prezentowanego na wystawie obrazu Jacka Sroki, opatrzone komentarzem artysty i muzyką Marcina Gałażyna. Do lat '80 będzie nawiązywać także sama oprawa ekspozycji – ściśle odnosząca się do wystaw odbywających się wówczas „poza oficjalnym obiegiem”.
„Poza oficjalnym obiegiem. Niezależna sztuka polska lat 80.” będzie można oglądać w Muzeum Górnośląskim od 4 grudnia do 28 lutego. Ekspozycji będzie towarzyszyć także szereg wydarzeń edukacyjnych poświęconych sztuce lat 80., w tym spotkanie z Jerzym Brukwickim (8 grudnia 2015, godz. 17.00 – Wolnym być… Sztuka niezależna lat 80), organizatorem większości wystaw drugiego obiegu. Więcej na temat samej ekspozycji można znaleźć na stronie muzeum oraz facebook'u.
fot. Tadeusz Boruta, Małżeństwo (wg portretu małżonków Arnolfinich Jana van Eycka), 1986, olej, płótno, własność artysty
