Jedyny taki blok: Kalide-Block

Zapewne wiele osób zna kwartał kamienic pomiędzy ulicami Axentowicza, Strzelców Bytomskich, Fałata i placem Rodła. Niektórzy kojarzą go pod nazwami Kalide-Block lub Blok Kalidego, które wzięły się od przedwojennej nazwy ul. Axentowicza - Kalidestraße. Niewielu jednak zdaje sobie sprawę z unikatowości kwartału.

Jego budowę rozpoczęto w 1926 roku. Jednak zanim to nastąpiło inwestor, firma Deutsche Land- und Baugesellschaft GmbH, wysłał swoich pracowników do Wiednia, aby przyjrzeli się powstającym tam nowym osiedlom. Socjaldemokraci, którzy rządzili stolicą Austrii wprowadzili bowiem specjalny program budownictwa komunalnego, który przewidywał budowę ogromnych kompleksów mieszkaniowych. Głównym założeniem programu było dostarczenie dużej ilości mieszkań w krótkim czasie, ale również wprowadzenie nowych standardów dotyczących budynków i przestrzeni je otaczających. Budowane osiedla miały się diametralnie różnić od typowych kamienic z przełomu XIX i XX wieku. Przede wszystkim zrywały z tradycją małych i ciemnych podwórek oraz oficyn, które oferowały znacznie niższy standard niż frontowa kamienica. Według nowych założeń budynki zajmowały maksymalnie połowę powierzchni inwestycji, co dawało duże i dobrze nasłonecznione podwórza - dziedzińce. Zatarły się też dzięki temu różnice pomiędzy mieszkaniami od strony podwórka i od ulicy. Nowością była również dostępność podwórzy dla innych mieszkańców oraz ich rola komunikacyjna. Liczne przejścia pełniły funkcję łączników pomiędzy ulicami otaczającymi budynki, a wnętrza kwartałów, bogate w zieleń i z licznymi placami zabaw, stanowiły nowy rodzaj przestrzeni publicznej. Na tym jednak nie kończyły się zmiany. Zgodnie z wprowadzonym programem wszystko miało być na miejscu i pod ręką. Socjaldemokraci chcieli, aby mieszkańcy większość spraw mogli załatwić nie wychodząc poza obszar osiedla, stąd dostępne na ich terenie pralnie, gabinety lekarskie, przedszkola, biblioteki i różnego rodzaju sklepy. Wszystko to miało uczynić życie łatwiejszym oraz pomóc w integracji ludności zamieszkującej tzw. superbloki.

W Bytomiu dostrzeżono jeszcze inną zaletę tych konstrukcji. Miały one nawet do 7 pięter, więc oferując spore przestrzenie rekreacyjne same nie zajmowały dużo miejsca. Było to istotne, bo jak można przeczytać w dokumentacji archiwalnej, z uwagi na obszary górnicze dookoła miasta każdy skrawek ziemi był bardzo cenny. Stało się to istotnym argumentem przeważającym za budową wielokondygnacyjnego osiedla zamiast niskiej, 1- lub 2-piętrowej zabudowy. Już w listopadzie 1927 roku tygodnik Oberschlesien im Bild opublikował zdjęcia świeżo wybudowanego kwartału. Pisano, że jest to swego rodzaju miasto w mieście, a wewnątrz znajduje się przestronne i piękne podwórze z zadbaną zielenią. Tak samo jak w Wiedniu było ono dostępne z zewnątrz i pełniło funkcję komunikacyjną, będąc łącznikiem pomiędzy ulicami okalającymi kwartał. Na podwórze prowadziły cztery przejścia, po jednym z każdej strony. Co istotne, skopiowano również ich formę architektoniczną. Charakterystyczne łukowe zwieńczenia są widoczne w niemal wszystkich wiedeńskich osiedlach z tamtego okresu i stanowią element jednoznacznie identyfikujący je ze sobą. Kalide-Block był także bogato wyposażony w różnego rodzaju infrastrukturę. Znajdowały się tu m.in. dwie pralnie, przedszkole, świetlica dla dzieci, poradnia dla kobiet w ciąży z własnym oddziałem lekarskim oraz liczne sklepy z artykułami codziennego użytku. Mamy więc do czynienia z wierną kopią wiedeńskich osiedli. Główną różnicą jest wielkość osiedla. Nasze posiada około 250 mieszkań, natomiast wiedeńskie są znacznie większe. Dysponują zwykle ponad 1000 mieszkań, a największe z nich Sandleitenhof ma ich prawie 1600. Należy również podkreślić, że tamtejsze budynki doczekały się renowacji z prawdziwego zdarzenia i stanowią jedną z atrakcji turystycznych stolicy Austrii. W większości przewodników turystycznych można znaleźć informacje na temat najsłynniejszego osiedla Karl-Marx-Hof, a w jednej z pralni znajdujących się na jego terenie powstało nawet specjalne muzeum.

Autor artykułu jest twórcą strony www.kalideblock.bytom.pl

Subskrybuj bytomski.pl

google news icon